معرفی کتاب نظریه‌پردازی رفاه (روشنگری و جامعه مدرن)

نوشته مارتین ابراین، و سو پنا 

ترجمه رضا صفری شالی و فرهاد بزرافکن 

انتشارات دانشگاه خوارزمی

در این کتاب آمده است که نظریه‏ پردازی در باب رفاه اجتماعی از چندین جنبه مشخص صورت  می گیرد. در یک معنا، رفاه اجتماعی به عنوان «بهزیستی» تعریف می‏ شود، به عبارتی دیگر، در چارچوب سطوح معیشت ، آموزش، بهداشت،  اشتغال، مسکن، امنیت، خوشبختی مادی، مشارکت و ... که اعضای یک جامعه، چه به صورت فردی و چه به صورت جمعی، تجربه می‏ کنند، اشاره دارد اساساً رفاه در این معنا، به شاخص‌های قابل اندازه‏ گیری می پردازد

در مفهوم دوم، رفاه اجتماعی نظامی از روابط اجتماعی و نهادی را شامل می شود که از طریق آن افراد رفاه فردی یا جمعی خود را تضمین یا حفظ می نمایند. بدین معنی که در اینجا رفاه به ابزارها و شرایطی اشاره دارد که در آن‌ها و از طریق آن ابزارها یک جامعه کم و بیش سالم‌تر، ثروتمندتر یا ایمن‌تر در طول زمان باز تولید می‌شود (یا بازتولید نمی‏ شود). در عمل، این نظام را می‌توان به روش‌های مختلف بسیاری توصیف کرد. نهادها و شبکه‌های دولتی/ خصوصی، رسمی/ غیررسمی که انواع و سطوح متفاوت منابع و خدمات را عرضه یا به دست می‏ دهند ممکن است ، در این معنا کانون توجه باشند. در عوض، ممکن است این تأکید مبتنی بر پیوندهای میان لایه‌های ساختار اجتماعی - نظیر سیاست، اقتصاد و فرهنگ - و الگوهای عمل اجتماعی مانند الگوهای اجبار، مبادله یا نمادسازی باشد. 

در مفهوم یا معنای سوم، رفاه اجتماعی می‌تواند به صورت یک «گفتمان رفاهی» مفهوم‏ سازی شود، این معنای سوم رفاه به چندین روش مختلف نیز توصیف می‌شود. در اینجا، برای سهولت و شفافیت بیشتر " گفتمان رفاه اجتماعی" متشکل از سازمان یا ماتریسی از دانش‌ها است ، یک چارچوب برساخته شده از لحاظ فرهنگی و  سیاسی برای معنا کردن تجارب و تحقق‏ بخشی تعاریف در حوزه عمل. لذا یک گفتمان رفاه اجتماعی تعریفی از جهان از دو جنبه  مفهومی و مادی این اصطلاح به دست می‏ دهد.

در این کتاب آمده است که رفاه اجتماعی دارای سازماندهی پیچیده و چندبُعدی است. افراد در جامعه، از رهگذرِ نهادها و امکان‌های مختلفی، به طور فردی یا دسته جمعی، به رفاه دست پیدا می‏ کنند، به گونه‏ ای که سازماندهی رفاه، بازارهای کار، خانواده، دوستان، موسسات داوطلبانه و دولتی، موسسات خیریه، فعالیت‌های تفریحی و غیره را شامل می‌شود. بنابراین هر نوع تلاش برای نظریه‏ پردازی درباره رفاه مستلزمِ توجه به دامنه ی وسیعی از فرایند و فعالیت‌های اجتماعی است. در این کتاب، روش‌هایی مورد بررسی قرار می‏ گیرند که از طریق آن‌ها روابط پیچیده رفاه  اجتماعی مفهوم‏ سازی می‏ شود.

کتاب حاضر هفت چشم‏ انداز نظری مهم برای شناسایی تغییرات تاریخی و معاصر در نظام‌های رفاه اجتماعی و همچنین کشمکش‌هایِ پیرامون آن‌ها را مورد بررسی قرار  داده است. بالاخص، نشان داده شده  که چگونه برداشت‌ها از رفاه اجتماعی در نظریه‌های گسترده‌تر جامعه ریشه دارند، به عبارتی دیگر، چگونه این برداشت‌ها مبتنی بر چشم‏ اندازهای نظری گسترده‌تر در باب نهادها، روابط و تقسیماتِ مختصِ جوامع مدرن قرار دارند. به همین قیاس، ظهور و دغدغه‌های عمده ی چشم‏ اندازهای نظری متفاوت را از نقطه‏ نظرِ کشمکش‌های تاریخی و معاصر ویژه بر سر طرد و شمولیت اجتماعی، اقتدار سیاسی و بازنمایی متغیرهای فرهنگی تحلیل می‌شود. هدف  نویسندگان از تولید کتاب این است که مقدمه‌ای از چارچوب‌های نظری که در آن چشم‏  اندازهای جامعه شناختی در باب رفاه اجتماعی شکل گرفته‌اند، ارائه کنند و همزمان برخی بافت‌ها و شرایط سیاسی و اجتماعی‏ ای را برجسته نمایند که  البته این مفاهیم، مقولات و منطق آن نظریه‌ها در بطن جامعه قرار دارند. این کتاب قصد ندارد نظریه‌ای را تولید یا از نظریه‏ ای حمایت کند، بلکه در عوض، تمرینی است برای نظریه‌پردازی.

 این کتاب «نمایشی» است از اینکه چگونه نظریه‌های اجتماعی، روابطی را میان دولت، جامعه، اقتصاد، فرهنگ،  تولید، مصرف و دیگر اشکال کنش و تجربه فردی و جمعی برقرار می‌کنند.

لذا در مجموع این کتاب از جنبه نظری و  بیان گفتمان رفاهی و تعیین شاخص‌های رفاه اجتماعی حایز اهمیت فراوان است.